Valandova’ya Yolculuk

Valandova mı? Orası da neresi demiştim bu adı ilk duyduğumda. Üsküp Büyük İskender Havalimanı’na (Alexander the Great Airport) indikten sonra beni karşılayan araca biniyorum. Kısa süreliğine iş için Makedonya’da olacağım. Çalışacağım yer olan Valandova’ya doğru gitmek üzere yola çıkıyorum. Tek bildiğim buranın Üsküp’e yaklaşık 2 saat uzaklıkta olduğu.

Valandova (Valandovo), Makedonca’sıyla Валандово, Makedonya’nın Güneydoğu’sunda bulunan ve Yunanistan’a çok yakın bir konumda olan hem minik, hem de sevimli bir kasaba. Uzun yıllar Osmanlı hakimiyetinin sürüldüğü kasabada şu an yoğun olarak Türkler, Makedonlar, Sırplar ve Romanlar yaşıyor. Vizesiz Makedonya seyahatinde alternatif rota arayanlar için bence çok farklı bir seçenek burası.

Genel olarak tabloyu şöyle özetleyebilirim; kasaba merkezinde Makedon hakimiyeti varken, Türkler öbek öbek köylere dağılmış durumdalar. Makedonya’nın birçok yerinde Türk köyleri mevcut fakat içlerindeki en bariz köy Valandova’daki Çalıklı Köyü.

Makedonya, biz Türkler için vizesiz gidilecek ülkelerden biri. Bu yüzden kendisini ayrıca severiz. Üstelik para birimleri olan denar, bize göre ucuz kaçan nadir para birimlerinden. 60 denar 1 euro’ya denk geliyor. Örneğin bir şişe su 20 denar

Valandova’ya Nasıl Gidilir?

Üsküp’e yaklaşık 2 saat uzaklıkta bulunan Valandova’ya gitmek için Üsküp Büyük İskender Havalimanı’nda inip transfer ile Üsküp’e gelmek, Üsküp otobüs garından ise otobüsle Valandova’ya geçmek gerekiyor. Otobüs saatleri için link. 

Valandova’ya Ne Zaman Gidilir?

Güneyde yer alması sebebiyle çoğunlukla sıcak bir yer burası. Mayıs ile birlikte hava sıcaklığı 30’ları geçiyormuş. Haziran’da gitmiş biri olarak haklı olduklarını söyleyebilirim. Ama yine de Üsküp’e gittiğimde burasının buz olduğunu fark ettim. Gidilecekse bahar ayları tercih edilmeli. 6 Mayıs’ta da Valandova şenlikleri oluyormuş. Festival programı için link.

Valandova’da Gezilecek Yerler

Valandova’ya giderken Üsküp’ün geride bırakıldığı andan itibaren 2 saat süren yemyeşil bir yolculuk başlamış oluyor. Bu yüzden ilk düşündüğüm bu bölgenin köy köy, kasaba kasaba gezilmesi gerektiği. İçlerinde Veles ve Gevgelija ilk göze çarpanlar.

Kasaba Meydanı: Eğer sokaklarında giderken okey masasının üzerine serilen o keçeden örtü çıksaydı ve iki masa arasından denizi görebilseydim buraya Akçay, Edremit muamelesi yapardım. Ama yok. Deniz yok. Geri kalan her şeyle kasaba meydanı, tam yazlık sayfiye yerleri gibi. Dükkanın önünde tavla at, okey oyna, koruk iç, adaçayı demle. O hava var bu kasabada.

Merkezde de tabii pek bir numara yok. Ortada Gradski Park adında bir park var, hemen yanında da kasabada gördüğüm tek heykel olan ve sanırım anıtımsı bir anlamı olan bir heykel bulunuyor. Onun dışında tıpkı bizim Anadolu’nın ufak sahil beldelerindeki dükkanlar gibi dükkanlar yer alıyor.

Doyran (Dojran) Gölü: Valandova’da bulunan ve muhtelemen de buranın tek turistik yeri olan Doyran Gölü, Valandova’da tatil yeri olarak kullanılıyor. Oteller, plajlar bu gölün etrafında. Tabii öyle muazzam bir tablo beklemeyin ama yine de en azından su var, ona da şükür. Göle girilir mi diyen olursa, giren çok, tercih sizin.

Doyran Gölü, bir göl olmaktan öte aslında. Örneğin bu göl Makedonya’da yer alsa da bir kısmı Yunanistan’a ait. Yine  Ohri ve Prespa göllerinden sonra Makedonya’daki en büyük üçüncü göl olan Doyran Gölü, Türk Köyleri’nde de -evet çok zor değil- Doyuran Gölü olarak adlandırılıyor.

Manastır ve Anıt Ağaç: Valandova’nın tepelerinde yer alan manastır, örnek vermek gibi olmasın da tam ayin yeri. Önünde sönmüş küllerle fazla gizemli duran ve kayaların içerisinde yer alan manastır ne kadar ilginçse, hemen karşısındaki devasa oyuklu ağaç da bir o kadar garip. Burada seneye korku filmi çekmeye karar verdim arkadaşlar.

Valandova’daki mesire yerinin içerisinde yer alan manastırın etrafında onlarca çeşmeden kaynak suyu geliyor. Burada tipik Türk hareketleri görmemiz mümkün. Çeşme varsa, burada mangal olur deyip hemen piknik masası atmış adamlar. Takdir ettim. Manastırın yanındaki oyma ağaca da çaput bağlayarak dilek olaylarına girmişler. O da olur, o da biz.

Çalıklı Köyü: Valandova’yı özel kılan durumun başında Yörük Türklerinin yaşadığı Çalıklı Köyü bulunuyor. Yörük Türkleri tabirini, burada yaşayan Türkler’in kendilerini tanımlarken böyle kullanmalarından dolayı aynen aktarıyorum. Kasaba merkezine yaklaşık 10 dakika süren Çalıklı Köyü’ne iş sebebiyle gidiyorum. Burada bulunan bir Türk ilkokulunda çalışacağım. Okulun adı da Namık Kemal İlkokulu. Devlete bağlı bir okul.

Okulda az sayıda öğretmen çalışıyor ve tüm öğrenciler Türk. Türkçe ve Makedonca eğitim alıyorlar. Okulda çalıştığım süre boyunca bize destek olan hoca, okulun 1948 yılında yapıldığını ve ardından binaya eklemeler yapıldığını anlattı.

Valandova’da Nerede Kalınır?

Kulta Hotel: Bölgedeki tek tesis kendisi oluyor. Tepe kısmında, yukarıda da anlattığım manastıra 5 dakika uzaklıktaki, kısmen Şile ya da Ağva’daki tahta otellere benzeyen bir yer. Beklenti ile gidilmediği sürece sıkıntı yaşanılmaz. Ama fazla titiz olanlar için temiz bir işletme olduğunu söyleyemem.

Valandova’da Ne Yenir?

Makedonya’nın çoğu yerinde, özellikle Üsküp’de hamur işi, börek çörek gırla olduğu için bu durum köylerinde de bolca görülüyor. Ama Üsküp’de yenilen böreğin 10 katı güzellikte börek yeme garantisini veren Valandova’da börek ve ev yapımı pizzadan yemelisiniz. Bir de Kulta Hotel’de kalınıyorsa, frappuccino içmek şarttır.

Below 113 Restoran: Valandova’ya yakın bir konumda bulunan Demir Kapija (Demir Kapı) Kasabası’nda bulunan Below Restoran ise manzarası için gidilmesi gereken yerlerden. Demir Kapı, Makedonya’da Vardar Bölgesi sınırları içinde yer alıyor ve bu yüzden Vardar Nehri manzarasıyla efsaneler yaratıyor.

Valandova ile birlikte Makedonya’nın kasaba ve köyleri belki şehir merkezlerine nazaran tercih edilmese de ben, Üsküp’ten araba kiralanıp buraların gezilmesi taraftarıyım. Bence asıl Makedonya buraları. Alabildiğine yeşil ve nehir manzarası ve farklı kültürü ile Makedonya’nın alternatif rotasını köy ve kasabaları gezerek oluşturabilirsiniz.