Vay efendim Moskova metrosu şöyle güzel, yok efendim sanat müzesi gibi yer, aman efendim muhakkak gör, canım efendim gez gez bitiremedik… Ya biz ki metroda çığır açmış milletiz, Moskova metrosu nedir bunun yanında. Nedir biliyor musunuz? Yeraltındaki sanattır. Emektir. Dünyanın en eski ve büyük metrolarından biridir. Zordur ama çok güzeldir.

Moskova Metrosu 

İnşasına 1931 yılında Stalin tarafından başlanılan Moskova metrosu… Ve bir gezide, hiçbir şeye bir daha bu kadar ihtiyaç duyamayacağınız haritası… Moskova seyahatimde klasik ama gerçek, Moskova’yı Moskova yapan en güzel şey bizzat metrosu oldu. Moskova metrosu için ilk proje 1902 yılında hazırlansa da şehrin görünümünü bozacağı kaygısıyla metro yapımı ertelenir. 1912 senesinde Knorre adında bir mühendis rafa kaldırılan metro projesini tekrar gündeme getirir. Lakin bu kez de I. Dünya Savaşı patlak verir ve ardından devrim olur. Metro yapımı gene yalan olmuştur.  1931 senesine gelindiğinde (Stalin dönemi) artık metro gerçek bir ihtiyaç haline gelir. Lazar Kaganoviç ve Nikita Kuruşçev’in yapımını üstlendiği metronun inşası için Sovyetler Birliği’nden kadın ve erkek işçiler Moskova’ya çağırılır. 13 bini aşkın Kızıl Ordu ve Komünist Gençlik Birliği (Konsomol) üyesi de metro yapım çalışmalarına gönüllü olarak destek verir. Metronun süslemeleri için de yine Sovyetler Birliği’den sanatçılar çalışmıştır.

İşte bu caaanıım Moskova metrosu hususunda hangi metro nereye gider, nereye giderken neye binmeliyim, nereden aktarma yapabilirim, hangi metro şaheser soruları için hayat kurtaran metro detaylarını yazmaya çalıştım… Kiril alfabesiyle olanı için tık tık. Her zaman Kiril alfabesi olan harita tercihiniz olsun derim çünkü durak isimleri ve tabeladaki tüm isimler kiril alfabesi ile yazılı.

Metroyla göz göze geldiğiniz ilk an, örümcek ağına benze bir yapı karşınıza çıkacak. Ama o kadar incelikle işlenmiş ki, mantıken burada kaybolmam, yolu bulamamam gerekirken her yeri daha önce gelmiş gibi buldum. Metro 12 hat ve 185 duraktan oluşuyor. Her hattın kendine ait bir renk kodu bulunuyor. Hatlar arası aktarma, hat değişimi de çok kolay yapılabiliyor.Her hattın diğer hatlar ile en az 5-6 ortak istasyonu bulunuyor.

Her rengin aynı zamanda bir numarası da var. Bunların içinde en önemlisi kahverengi kodlu olan 5 numaralı hat. Bir diğer adıyla Çember hat. Bu hat Moskova’nın kalbi. Yolunu kaybettiysen korkma, 5 numaralıya aktarma yap ve devam et… Bu çember hattı aynı zamanda turistik bir gezi olarak kullanabilir ve en güzel metro duraklarını keşfedebilirsin. En güncel metro haritası, gri hattın bulunduğu metro haritası.

Moskova Metrosu İçin Hayat Kurtaran Detaylar

İlk İş, Bineceğimiz Treni Buluyoruz: Hangi durağa gidiyorsak o durağın hangi renkteki hattın üstünde olduğunu belirlememiz lazım. Ardından renk koduna göre hangi kata ya da yöne gideceğimiz ortaya çıkıyor. Çünkü farklı hatlar aynı durakta ama farklı katlarda bulunuyor. Hattımızı bulduysak şimdi peronu bulmalıyız. Bunun için de tabelalar devreye giriyor. Trenin hangi duraklara gideceği bu tabelalarda yazıyor. İşte bu tabelalarda Kiril alfabesini okuyabilmek birinci ihtiyaç…

Anonsları Dinlememiz Mühim: Rusça bilmiyorsak da dinlememiz şart. Yolu en iyi böyle bulabiliriz. Hangi durakta ineceğimizi biliyoruz ve anonsta bu durağın adı geçiyorsa tamam. Bir sonraki durak bizimdir. Bir de şöyle bir detay da var; metroda merkezden şehir dışına gidiliyorsa anonslar kadın, dışarıdan merkeze geliniyorsa erkek sesiyle yapılır.

Metro Durağının Adını Göremedin mi?: Trendesin ama şu an neredesin? Durak adını göremedin. Haklısın, metro durağına geldiğinde bulunduğun yerin adını trenden göremeyebilirsin. Muhtemelen senin yüzün ön tarafa bakarken, durak adı arkanda kaldı. Ya da hiç yazmıyor da olabilir. O yüzden ne diyoruz, ANONS, ANONS, ANONS.

Aktarma Noktalarını Keşfetmemiz Gerekli: Haritadaki kesişim noktalarını çizdik. Aktarma yapılan perondaki hattın durakları, hangi duraklardan hangi hatlara aktarma olacağı tabelalarda yazılı. Kaybolursak hooop çember hatta (5 numaralı, kahverengi) geçiyoruz. Oradan her türlü yola devam.

Metro Kartı, Turnikeler Açıkken Okutulur: Aaa kapı açık, geçelim diye düşünenlere gelsin bu kısım. Metro girişinin turnikeleri açıktır. Kartı okutmadan geçerseniz üstünüze kapanır.

Metro Girişlerinin Ana Kapıları Ağırdır, Ayrıca Yaylıdır, Gelir Suratınıza Çarpar: Yani diyorum ki, kapıları arkadan gelene tutun.

Metro Kartını Çoklu Biniş Alalım, Karlı Çıkalım:  Metro kartları 1, 3, 5, 11, 20’lik şekilde satılıyor. Metro haddinden fazla kullanıldığından dolayı en  makulü çoklu biniş metro kartları. Örneğin 1 biniş 50 ruble iken, 11’li biniş 320 ruble oluyor. Ayrıca bu metro kartları otobüs, tramvay, troleybüs gibi yerlerde de kullanılıyor. Biletler, üzerinde Kacca (kasa) yazan bilet gişelerinden alınıyor. ATM gibi otomatlardan da alabiliyoruz, eğer Rusça biliyorsak. Bu arada, 7 yaşın altındaki çocuklar ücretsiz yolculuk yapabiliyor. Ayrıca nereye gidersek gidelim, en uzak noktaya dahil, aktarmalar maktarmalar hep tek bilet ile. Bu da tek bilet parasıyla bütün metroyu gezmek anlamına geliyor. Ne hoş, ne hoş.

Yetişmek İçin Acele Etme Türk İnsanı, Neredeyse Dakika Başı Metro Geliyor: Aman metro kaçtı, metro kalkıyor çabuk minvalinde heyecanlara kapılmıyoruz çünkü bazen metro 10 saniyede, bilemedin en geç 1 dakika sonra geliyor. Astarojna (dikkatli olun) kelimesini duyduktan sonra metroya inme ve binme konusunda dikkatli olun gerçekten. Çünkü metro kapıları giyotin gibi. Düğmesine basayım açılsın gibi bir teknoloji de şu an için yok.

Kışın da Sıcaktır, Yazın da: Hadi kışın iyidir üşümeyiz Moskova soğuğunda diyebilirsin ama o sıcak metrodan dışarıya çıkışı da var, unutma, unutturma. 

Free Wi-Fi Külliyen Yalan, Ya da Sorun Bende: Metro camlarında yazan free wi-fi yazısına kanmayın, şarjınızı boşa harcamayın. Şahsen ben bağlanamadım.

Yanındakini Duymak İçin Kasma, Böyle Bir Gürültü Yok: Hayatım boyunca gördüğüm en gürültülü toplu taşıma Moskova metrosu oldu. Yandaki adamı duyamadım resmen.

3 Hat Dışında Tüm Hatlar Yeraltında: Yalnızca 1 , 2 ve 4 numaralı hatlar Moskova Nehri üzerinden geçer.

Neden Her Yerde Teyzeler Çalışıyor Mu Dedin?: Ben de dedim onu. Temizliğe teyzeler bakıyor, biletlere teyzeler bakıyor, yürüyen merdivenlerin ortasında güvenlik için teyzeler bekliyor.

Bu Metroya Hayran Kaldıysan Nedeni Şu: Dünyanın en derin metrosu olan Moskova metrosuna dair hiçbir şey bilmiyorsak bile, neden bu kadar derin acaba diye düşündüğümüzde muhtemelen İkinci Dünya Savaşı ipucuna yaklaşacağız. Metronun bu kadar derin olması, her yerde orak işaretlerinin görülmesi, onca heykel… Stalin tarafından İkinci Dünya Savaşı’nda sığınak olarak kullanılan  bu metronun her adımında gönüllü komünist gençlerin emeği yatmaktadır.

Sanat Galerisinden Daha Çok Sanat Galerisi Olan Metro Durakları

Gideceğin yerle alakası olmasa bile, bazı metro duraklarını özellikle görmek lazım. Çünkü yerin üstünde olmayan bir dolu güzellik, Moskova’da yerin altında.

Komsomolskaya İstasyonu

Açılan ilk istasyon, 1935’te faaliyete geçen Komsomolskaya. Tavanlar limon sarısı. Hemen başınızı kaldırdığınızda tavanın tam ortasında koca bir Lenin tablosu bulunuyor.

Moskova’nın en etkileyici duraklarından biri. Sağlı sollu metroda emek veren işçileri de görmek mümkün. Adını da yapımında çalışan Kominist Gençlik Birliği’nden (Komsomol) alır.

Kievskaya İstasyonu

Bu istasyon Ukrayna’da yapılan bir yarışma sonucu kazananlar tarafından tasarlanıyor. Mozaikler, Rusya-Ukrayna arasındaki birlik ve beraberliği simgelemekte. Vaktiyle uçaksavar savunma gücünün karargâhı olarak kullanılan Kievskaya’ya gelerek Kievski tren istasyonuna geçer, oradan da Prag, Budapeşte ve Kiev’e gidilebilir.

Mayakovskaya İstasyonu

En güzel istasyon olarak adledilen metro istasyonu burası. İkinci Dünya Savaşı sırasında sığınak olarak kullanılan bu istasyon aynı zamanda Stalin’in 1941’deki devrim sırasındaki konuşmasına da şahit olmuş. Adını da Sovyet şair Mayakovsky’den alır. Metrodaki mozaikler bir günü temsil eder ve bu mozaiklerde açıktan koyuya doğru giden renkler görülür. Bu da sabahı, akşamı ve gün batımını betimlemektedir.

Dostoyevskaya İstasyonu

En güzel duraklardan biri de bu elimde görmüş olduğunuz Dostoyevskaya durağı. Duvarlarında Dostoyevski, Raskolnikov ile karşılaşacağımız metro duraklarından biz de isteriz!

Vorobyovy Gory İstasyonu

Diğer adı Sparrow Hills olan Vorobyovy Gory durağı, manzarası ile gönüllere taht kurdu. Bu durak ile Moscow State University’e gidiliyor. Müthiş güzellikteki bir ormanın içerisinden geçerek Moskova’yı tepeden izleyeceğiniz gözlem noktasına bu durakla ulaşıyorsunuz. Ayrıca durakta minik bir uzay müzesi görmek de mümkün.

Arbatskaya İstasyonu

Atom bombasına karşı korunabilmek için inşa edilen bu durak, 41 metre derinlikte. Halk dilinde diğer adı ise avizeli metro. Bir tarif esnasında ‘hani sıra sıra avizeleri var’ şeklinde betimlemelerle unutulan durak ismi itinayla hatırlatılır.

Partizanskaya İstasyonu

Ploshchad Revolyutsii İstasyonu

Slavyanskiy İstasyonu

Bunlar bana yetmez, ben bu metroyu daha daha daha gezmek istiyorum diyene Sportivnaya istasyonununda (1.hat) yer alan Metro Müzesi tavsiye olunur. Salı-Cuma günleri 09.00-16.00; Pazartesi 11.00-17.30 saatlerinde açık. Önceden rezervasyon yapmanız hayırlı olur. Müzede metronun tarihi ve yapım aşamaları ayrıntılarıyla sergileniyor.

Başa dönecek olursak, ilk durakta adı geçen Komsomolskaya‘ya adı verilen komsomolun; yani Komünist Gençlik Birliği’nin Moskova Metrosu’nda büyük emeği vardır. Bu konuda en iyi sözü ise Bertolt Brecht söylemiştir.

Tüneller de apaydınlıktı,
karanlıkta kalmamıştı emeğin bir karışı bile.
Ve tek bir yıl içinde yapılmıştı tüm bunlar,
ve dünyada başka hiçbir demiryolu yapımında
bu kadar çok işçi çalışmamıştı.
Ve dünyada başka hiçbir demiryolunun bu kadar çok  sahibi olmamıştı
Çünkü bu yapı harikası, bunca kentte bunca zamandır
kendinden önceki hiçbir yapının görmediği şeyi gördü:
Yapının işçileriydi yapının sahipleri.