Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs

Bundan tam 20 yıl önce, henüz ilkokula giderken geldiğim Gazimağusa, değişime uğramayan nadir yerlerden. Belki Kuzey Kıbrıs’ın Girne’si ya da Lefkoşa’sı kadar hareketli değil ama bu kentin gizemli ve hüzünlü tavrı da onlarda yok. En güzelini Selda Bağcan’ın sesinden dinlediğim Kıbrıs türküsü ‘Mağusa Limanı’nı mırıldanarak yürümeye başladım sokaklarını. Türkünün başkahramanı olan ve İngiliz askerleri tarafından yedi bıçak darbesi ile öldürülen Arap Ali’yi düşündüm; bir de 19’undaki Ali’yi…

MAĞUSA LİMANI, LİMANDIR LİMAN.

BENİ ÖLDÜREN DE YOKTUR DİN İMAN.

UYAN ALİ’M UYAN, UYANMAZ OLDUN

YEDİ BIÇAK YARASINA, DAYANMAZ OLDUN

Gazimağusa (Kuzey Kıbrıs’ta sıklıkla karşılaşılan Latince adıyla Famagusta) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne bağlı bir liman şehri. Kıbrıs’ın tek derin su ve Akdeniz’in çok güçlü bir limanı olan Gazimağusa, Avrupa ile Yakın Doğu arasında önemli bir bağlantı oluşturuyor. Kuruluşunu Arsinoe adıyla yapan Gazimağusa Araplar’a, Haçlılar’a, Lüzinyanlar’a, Cenevizliler’e ve Roma İmparatorluğu’na ev sahipliği yapmış. Günümüzde ise bilindiği gibi kuzey tarafında Türkler, güney tarafında Rumlar ise yaşamakta.

Tarihler 1974 yılını gösterdiğinde hem Kuzey Kıbrıs’ın hem de Gazimağusa’nın kaderini belirleyecek Kıbrıs Barış Harekatı başlar. Rumlarla Türkler arasında çıkan savaşı bitirmek ve yüzlerce Kıbrıslı Türkün katledilmesine izin verilmeyerek başlatılan bu harekat sonucu Gazimağusa Türk askeri birliklerince alınır ve kente ‘gazi’ unvanı verilir.

Gazimağusa’ya Nasıl Gidilir?

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne THY, Pegasus, OnurAir, AtlasJet firmaları sefer düzenliyor ve tüm uçuşlar dış hatlardan yapılıyor. Kuzey Kıbrıs’a çıkış için pasaporta ihtiyaç yok, yalnızca giriş için üzerine mühür basılan ve kaç gün kalacağınızı gösteren bir geçiş kağıdı veriliyor. Bunu dönüşte de istediklerinden kaybetmemek gerekiyor.

Yeni bir uygulama ile tüm KKTC ve Gürcistan uçuşları için Atatürk Havalimanı’nda ayrı bir masa kurulmuş. Çıkış belgesi olan kağıdı ‘G’ sırasında bulunan bu masada onaylatıyorsunuz.

Ercan Hava Limanı’ndan indikten sonra Gazimağusa’ya gitmek için iki alternatif var. Biri KIBHAS’ın servisleri diğeri de taksi. KIBHAS ile 15 TL’ye Gazimağusa’ya gidiliyor. Bu hizmeti kullanmak için saatlerini kaçırmamak ve önceden rezervasyon yaptırmak gerekiyor. Link için tık tık. Eğer taksi kullanacak sayıdaysanız taksiler Ercan’dan Gazimağusa’ya 100-120 TL arası bir fiyatta götürüyor. Kuzey Kıbrıs’ın içerisinde ise dolmuşlarla Gazimağusa’ya ulaşmak mümkün. Bunun için de Kombos firması kullanılıyor.

*KKTC uçuşları İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Kayseri, Trabzon, Hatay, Antalya ve Gaziantep’ten direkt yapılıyor.

Gazimağusa’da Gezilecek Yerler

Kuzey Kıbrıs’ın en orijinal yeri kuşkusuz Gazimağusa. Orta Çağ mimarisinin canlı bir örneği olan Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs’ın gezilecek yerleri listesindeki birçok alternatifi barındırıyor.

Mağusa Limanı

Yazının başında da bahsettiğim, üzerine ağıt yazılan Mağusa Limanı, kentin en önemli simgesi. Akdeniz’in önemli bir limanı olan Mağusa Limanı gezmeye elverişli bir yer olmasa da tarihi önemi için görülmeden geçilmemesi gerekenlerden.

Othello Kalesi

Gazimağusa’da İstanbul’un surlarına benzeyen surlar mevcut. O surlarda bulunan Othello Kalesi, 14.yy’da Luzinyanlar tarafından düşman saldırılarına karşı limanı korumak için yapılıyor. Kaleye gelmeden açılan hendekler nedeniyle ‘geçilmez kale’ olarak adlandırılan kulenin yapımında tasarlanan savunma sistemine dair tavsiyelerin Leonardo Da Vinci tarafından Venediklilere verildiği rivayet edilir.

Kıbrıs’ın İngiliz sömürgesinde olduğu dönemlerde Othello adını alan kale, bu ismi tahmin edebileceğiniz gibi Shakespeare’in aynı adlı tragedyasından alıyor. Ki oyunun bir kısmı da zaten Kıbrıs’ta geçiyor.

Lala Mustafa Paşa Camii

Gazimağusa’nın merkezinde ihtişamlı bir karşılama yapan cami, Katolik Aziz Nikolas Katedrali’nden camiye çevrilerek Kıbrıs Fatihi olarak anılan Lala Mustafa Paşa’nın adını almış.

Namık Kemal Zindanı ve Müzesi

Türk edebiyatının sürgün sanatçılarından Namık Kemal’in 38 ay boyunca kaldığı zindan, Lala Mustafa Paşa Camii’nin hemen karşı tarafında yer alıyor. “Vatan Yahut Silistre” oyunundan sonra atıldığı bu zindanın hemen yukarısında bulunan müze de gezilebiliyor.

Zindanda yer alan odada Namık Kemal’e ait bir beyit var. Bir amme hizmeti yapıp beyiti günümüz Türkçesine çevirelim: Zalim olsa ne rütbe bi perva (zalim ne kadar pervasız olursa olsun) Yine bünyad-ı zulmü biz yıkarız (yine zulmün binasını biz yıkarız) Merkez-i hâke atsalar da bizi (bizi yerin, dünyanın merkezine atsalar da ) Küre-i arzı patlatır çıkarız (yer küresini patlatır çıkarız)

Sinan Paşa Camii (St. Peter ve St. Paul Katedrali)

İngiliz döneminde ambar olarak kullanıldığı için Buğday Camisi olarak da bilinen ve Osmanlı döneminde cami olarak kullanılan katedral, bombalara rağmen ayakta kalabilmiş sağlam yapılardan.

Mağusa Surları

İstanbul’a benzer surları olan Gazimağusa’da 14 kule ve sur kapısı bulunuyor. Çoğunluğu Venedikliler tarafından yapılan bu surlar, kenti baştan başa büyüleyici kılıyor.

KULE İSİMLERİ

1. CANBULAT (ARSENAL)
2. DENİZ KAPISI BURCU (MARE)
3. OTHELLO (CASTELLE)
4. HALKALI MAZGAL (SİGNORİA)
5. KARPAZ TABYA (DİAMANTE)
6. ŞEHİT TABYA (MOZZO)
7. TOPHANE (MARTİNENGO)
8. PULOCAZARO
9. MORATTO
10. DİOCARE
11. KARA KAPISI (AKKULE-RAVELİN)
12. ALTIN BURCU (SANTA NAPA)
13. SU BURCU (ANDURİZZİ)
14. HALKALI TABYA (CAMPO SANTO)

Aziz Barnabas Manastırı

Salamis doğumlu ve Yahudi kökenli St. Barnabas, eğitim aldığı Kudüs’ten Kıbrıs’a dönerek St. Paul ile Hristiyanlığı yaymak adına çalışmalar başlatır. Halkın tepkisi sonucu öldürülüp, cesedi denize atılmak üzere bir bataklığa gömülür. St. Barnabas’ın öğrencileri bataklıktaki cesedi alarak Salamis’in batısındaki bir yeraltı mağarasına gömerler ve göğsüne St.Mathews tarafından yapılan İncil’in kopyasını koyarlar. Uzun bir zaman geçtikten sonra, mezarı rüyasında gören bir Psikopos, mezarı açtırır ve göğsündeki incil ile Barnabas teşhis edilir. Manastır da işte o noktaya inşa edilir. Bu bölgede aynı zamanda St. Barnabas İkon ve Arkeoloji Müzesi de yer alıyor.

Salamis Antik Kenti

Truva kahramanı ve Salamis Adası’nın kralı Telamon’un oğlu Tefkros kuruyor bu kenti. Kent birçok kere el değiştirip sonunda yine Tefkros ailesinin üyelerinden Evagoras tarafından ele geçirilir. Fakat en güçlü dönemini Roma hakimiyetiyle yaşar. Kalıntıların çoğu da Roma dönemine aittir. Salamis Antik Kenti’nde hamam, tiyatro, Roma Villası, sarnıç ve bazilika, agora, Zeus Tapınağı ve kral mezarları görülüyor. Girişin 5 TL olduğu Salamis Antik Kenti’ne önceden bilgi sahibi olup gitmekte fayda var.

Gazimağusa’da Denize Girilecek Yerler

Gazimağusa, Kıbrıs’ın en güzel denizine sahip bölgesi. Oldukça sığ, orta derecede tuzlu, sıcak ve inanılmaz berrak bir suyu var. Gazimağusa’da denize girilecek yerlerin başında Glapsides geliyor. Merkeze yaklaşık 6 km uzaklıkta, Gazimağusa-Karpaz yolu üzerindeki Glapsides plajı, özellikle su altına ilgisi olanları cezbedecek güzellikte. Doğu Akdeniz Üniversitesi’ne çok yakın olduğu için gençlerin de tercih ettiği plajda kamp alanları mevcut. Galapsides’in yakınındaki diğer plaj ise Golden Bay.

Bana göre açık ara Türkiye’nin en efsane denizinin olduğu yer ne yazık ki yasaklı bölge olan Maraş Bölgesi’nde bulunuyor. Kapalı Maraş adıyla bilinen bölgeye ordu mensubu, yakınları ve BM askerleri dışında giriş yasak. Bu bölgeyi başka bir yazıda detaylıca yazacağım. Şayet bir nebze olsun bu güzel denizden faydalanmak isterseniz Maraş Bölgesi’nin hemen yakınında yer alan Palm Beach’e gidiniz. Burada mükemmel bir denize ulaşır; 1974 yılında bombalanan ve savaşın izlerini taşıyan binaları görme şansına da sadece burada erişebilirsiniz.

Gazimağusa’dan 25 km ileride kalan ve Mağusa’yı Karpaz’a bağlayan boğaz geçidi olan Mağusa Boğazı‘nda bulunan mini plaj da alternatifler arasında. Geçitkale yoluna dönülerek varılan Mağusa Boğazı’ndaki bu plajdan denize girdiğimizde teeeee Lübnan’a uzanan sularda yüzmüş oluyoruz. Bu plajda kalacak tek tesis Boğaz Otel ve yemek alternatiflerini balık restoranları oluşturuyor. Koca Reyis ve Park Otel plajları da diğer alternatifler arasında. Salamis Antik Kenti’nin yanındaki Bedi’s Plajı da tercih edilebilecek bir diğer yer.

Gazimağusa’da Yeme-İçme

Her ne kadar orduevi dışında yemek yemedimse de şehir içinde yemek yiyenlerden birkaç mekan öğrendim. Gazimağusa’da nerede yemek yenir sorusuna verilen ilk cevap balık restoranı olan Kemal’in Yeri oluyor. Merkezdeki Petek Pastanesi de en favori mekanların başında geliyor. Börek, zeytinli soğanlı poğaça ve dondurmalarını tadınız. Yine deniz ürünleri ama bu kez Rum mutfağına yakın tatlar arayanlar için Spartiatis Restoran da diğer alternatif. Agora Fırın Kebap’ta kleftiko yenilebilir ya da biraz üst sınıf olan Eziç Restoran’a gidilebilir. Ben fast-food takılmak istiyorum derseniz adres Johnny Rockets.

Gazimağusa’da Gece Hayatı?

Şimdi bu memleketin gece hayatının yüzde yüzünü neyin oluşturduğu malumunuzdur. Bunun için ilgisi olan ya da olmayan bir casino deneyimi yaşamalı Kuzey Kıbrıs’ta. Doğu Akdeniz Üniversitesi’nin burada olması genç nüfusu artırsa da öyle çılgın bir gece hayatı yok. Bir de Temmuz ayında düzenlenen Uluslararası Mağusa Kültür ve Sanat Festivali‘ne denk gelinirse akşam konserlerle hareketlenen bir kente bürünüyor şehir.

Gazimağusa’dan Ne Alınır?

Kuzey Kıbrıs’tan ne alınır sorusunu da artık sormayın lütfen, rica ediyorum. Gidin rakı alın. İçmiyorsanız bana bari alın. 100’lük rakı fiyatlarının 30 TL’lerde olduğunu gördükten sonra hala daha içmiyorsanız diyecek bir şey yok. Aspava Restoran’ın sırasındaki marketin fiyatları uygun. Rakı dışında alınacak diğer şey Kuzey Kıbrıs’a özgü çakızdez (kırma yeşil zeytin) ve hellim peyniri. (Reha marka en güzeli bence. KOOP’da diğer alternatif) Bakın sofrayı yavaştan kuruyoruz. Meyve eksik olmasın, mandalina almayı unutmayın. Onun da adresi perşembeleri kurulan Mağusa pazarı. Ee arkaya da bir Türk kahvesi almaz mıyız? Bunun için Kuzey Kıbrıs’ın Mehmet Efendisi olan CON kahve alıyoruz.

Bir de eğer benim gibi ASICS markasını seviyorsanız Türkiye’den 70 ile 100 TL daha uygun olan ayakkabıları Gazimağusa’daki ASICS şubesinden alabilirsiniz. Her şeyin çarşısı Önder AVM ise tek geçiliyor burada. Orada ne ararsanız bulursunuz, öyle bir yer.

Gazimağusa’ya Dair Notlar

• Buranın adı Gazimağusa, Kıbrısılarca söylenişi Mağusa, biz söyleyince Magosa, yabancıların anlaması için Famagusta, Rumlar anlasın dersen de Ammochostos. Kolay gelsin.
• Merkezi oldukça ufak. 1 günde bitirilir. Salamis ve Barnabas kısmı için ya araba tutulması ya da İskele’den dolmuş ayarlanması gerekiyor.
• Müzekartlar burada geçmiyor. En azından İş Bankası Maksimum Müze Kartı geçmedi.
• Öğrenci ve asker olmasa tamamen boş bir kent olmaya yakın. Öğrencilerin çoğunluğu yabancı. Özellikle de Afrikalı öğrenci çok var.
• Kapalı Maraş kapalı. Gidelim belki alırlar demeyin. Vallahi nizamiyede vurulursunuz.
• Taksicileri kafa. Hepsiyle muhabbet edersiniz sıkılmadan. Pahalı olduklarını düşünmüyorum, İstanbul’dan ucuz bile diyebilirim.
• Telefonlar yurt dışı tarifesine geçer. Mobil veri mevzularına dikkat edin.
• Yerli halkı on numara insanlar. Çoğunluğu tarih bilgisine vakıf, işkembe-i kübradan konuşmuyorlar.