Türkiye’de hem kışı hem de yazı güzel yaşayan Kars’ı ziyaret etmek, yükselişe geçen turizm trendlerinden biri oldu. Türkiye’nin Kafkasya’ya uzanan kolu Kars’ta gezilecek yerler arasında yer alan farklı mimari örnekleri, buz tutan Çıldır Gölü, yüreğimizi orada bıraktığımız Sarıkamış’ı en başta sayabiliriz. Hala yaşamaya devam eden gelenekleri ve kendine has yemekleri ile Kars, hakikaten de mutlaka görülmesi gereken yerlerden.

Doğu Ekspresi ile gerçekleştirdiğim Kars seyahatim sonrası Kars’ta gezilecek yerler, Kars’ta nerede ne yenir, Kars’ın en meşhur yemekleri nelerdir ve Kars’a nasıl gidilir gibi soruların cevaplarını aşağıda yanıtladım. Şayet hafta sonu ile birleştirilmiş bir Kars seyahati düşünülüyorsa, gidiş tren dönüş uçak şeklinde organizasyon yapabilirsiniz. Benim seyahatim de gidiş tren, dönüş uçak şeklinde oldu ve bir gece trende, 3 gece Kars’ta kaldım.

Kars’a Nasıl Gidilir?

Uçak ile; İstanbul’dan direkt Kars’a uçuşlar mevcut. Yaklaşık 2 saatlik bir uçuştan sonra Kars Harakani Hava Limanı’na varılıyor. Kars hava limanından merkeze nasıl gidilir derdine ise belediye otobüsleri çare oluyor. Alandan merkeze 5 TL’ye belediye otobüsü mevcut. Merkezden alana gitmek için de yine aynı otobüslere Vergül Turizm’in önünden binebilirsiniz. Önceden bilgi almak için telefon 0474 223 21 52, dahili 112.

Tren ile; Doğu Ekspresi, Türkiye’nin en güzel tren yoluna sahip bir rotada gidiyor ve bu yüzden Kars’a Doğu Ekspresi ile gitmek en güzel seçenek oluyor. Trene dair merak ettiğiniz birçok şeyi yukarıdaki linkten okuyabilirsiniz. Doğu Ekspresi ile Kars’a gitmek yaklaşık 25 saat sürüyor. Trenin ilk durağı Kırıkkale Irmak Garı. Bilet fiyatları ise tercih edilen vagon türüne göre 40 ile 100 TL arasında değişkenlik gösteriyor. Kars’ta gezilecek yerler için bana göre Doğu Ekspresi ile yola çıkmak listenize Erzurum, Erzincan, Sivas gibi yerleri de ekleyeceği için en güzel ulaşım olacaktır.

Otobüs ile; Oldu ya otobüs ile Kars’a gitmek istediniz. O da bir deneyim neticede. Eğer yola İstanbul’dan çıkacaksanız İstanbul-Kars arası sefer düzenleyen Kars Kalesi, Doğu Kars, Özlem Ardahan firmaları bulunuyor. Yol yaklaşık 21 saat sürüyor ve biletler 90 ile 100 TL arası.

Kars’ta Gezilecek Yerler

Kars’ta gezilecek yerler Kars merkezde ve Kars çevresinde konuşlanmış durumda. Kars merkezden yaklaşık 50 km uzaklıkta yer alan Ani Harabeleri, Çıldır Gölü ve Sarıkamış için araba şart. Şayet arabanız yoksa taksi ile Ani Harabeleri’ne gitmenin fiyatı aşağı yukarı 150 TL. Bu yüzden genelde konaklanan otel tarafından düzenlenen turlara katılmayı tercih ediyor Kars’a gelenler. Otel turlarını tercih etmezseniz de merkezde yer alan tur acentalarından günübirlik tur alabilirsiniz. Eğer gitmeden ayarlarsanız uygun fiyatlara tur bulabilirsiniz.

Kars Kalesi

Kars’ın savaş görmüş kalesini tarih kitaplarındaki bu resmi ile hatırlıyoruz. 19. yüzyılda Osmanlılar ile Ruslar arasındaki savaş sonrası Kars’ın Ruslar tarafından alındığı resmediliyor aşağıda. Selçuklular döneminde yapılan Kars Kalesi, inşa edildiğinden bu yana bir hayli sıkıntı yaşamış.

Timur tarafından yıktırılan kale, yıllar sonra Lala Mustafa Paşa tarafından yeniden yaptırılmış. Osmanlı-Rus savaşının da tanığı olan Kars Kalesi’nin kalıntılarındaki kitabede de bu bilgiler yer alıyor. Kars Kalesi’ne kışın tam ortasında gittiğim için ve az bir zamanım kaldığı için çıkamadım ama yukarıdan muhteşem bir Kars manzarası görülüyor ve bence bu yüzden Kars’ta gezilecek yerler listesinin zirvesine yerleşmesi lazım geliyor.

Kars Çayı 

Kars’ta gezilecek yerler arasında Kars Çayı ve etrafında yer alan Kars’ın tarihi yapıları geliyor. Kümbet Camii, Havariler Kilisesi ve Evliya Camii’yi geze geze Kars merkeze yürümek mümkün.

Sarıkamış Anıt Mezar

Bizim coğrafyamızın sızılarından biridir Sarıkamış. I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı ile Rusya arasında geçen Sarıkamış Harekatı, Enver Paşa’nın emriyle başlamış, Hafız Hakkı Paşa’nın komutasında büyük bir acıyla sonuçlanmıştır. Harekatın baş rolünde bulunan tarihsel ismiyle 3. Ordu, bizim için ise vatan evladı on binlerce asker yanlış strateji, yetersiz cephane ve kış şartları nedeni ile şehit düştü. Kayıtlara göre şehit düşen asker sayısı 60.000 idi. Üstelik bu kayıpların verilmesindeki temel neden ise ağır soğuk hava şartlarıydı.

Sarıkamış Anıt Mezar’a gitmek için Sarıkamış Kayak Merkezi istikametinde ilerleniyor. Kars merkeze yaklaşık 20 dakika uzaklıktaki anıta giderken yol boyunca Allahu Ekber Dağları görülüyor. Bu dağlar, bu yollar, bu tarih; memleket denilen kavramın ne demek olduğunu insana bir kez daha anlatıyor.

Sarıkamış Kayak Merkezi 

Anıttan sonra devam edildiğinde yaklaşık 10 dakika sonra kayak merkezine varılıyor. Bölgede az sayıda otel ve tesis var. Kayak yapmak istemiyorsanız zirveye çıkıp inebilirsiniz. Sarıkamış, tamamen çam ağaçlarıyla kaplı bir alan olduğu için çok güzel bir manzarada git gel yapılıyor. Telesiyejle zirveye iniş çıkış 15 TL. Kayak yapmak için ise 40 TL’lik bir ücret ödüyorsunuz.

Çıldır Gölü

Kars’ın kış turizmindeki baş rolünde kuşkusuz Çıldır var. Buzda balığı, atlı kızağı, kış oyunları derken en çok ilgi gören destinasyonlardan biri oluyor Çıldır Gölü. Ardahan ve Kars sınırları içerisinde kalan Çıldır Gölü, 123 km’lik alanıyla Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük tatlı su ve en büyük ikinci gölü. Kış aylarında tamamen donarak üzerinde yürünebilen bir kara yolu halini alıyor.

En derin noktası 42 metre olan Çıldır Gölü’nde gittikçe popülerleşen bir aktivite var. O da atlı kızak. Çoğu insanın Kars’a sırf bu deneyimi yaşamak için geldiği de bir gerçek fakat ben bu durumun atlar için olan kısmında takılı kaldım. Kalabalık fotoğraf gruplarının istedikleri görüntüyü yakalayana kadar atları koşturduklarını ve atların ne kadar halsiz kaldıklarını görünce turizmi, seyahati, kültürü yine yanlış yorumladığımızı fark ettim. Ben bu tabloyu görmesem de zaten atlara binmeyecektim ama gördükten sonra sanırım Çıldır’da sadece atlara fısıldayan biri olarak varlığımı sürdüreceğim.

Ani Tarihi Kenti (Ani Harabeleri)

Ben Ani olsam ve bana harabe muamelesi inanın darılırdım. Ama evet, çoğunluğu yıkıldığı için bu antik kent günümüzde harabe olarak adlandırılıyor. Bir yanı Arpaçay, diğer yanı Ermenistan olan Ani Harabeleri, Efes Antik Kenti’den daha büyük bir alanda yer alıyor.Ani Harabeleri’nin bulunduğu ören yerine girildiğinde başka bir dünyaya adım atmış hissine kapılıyor insan. Sanki dünyanın bir ucu, kayıp bir şehri gibi burası. Yanınızda sıkı bir rehber varsa şanslısınız ama yoksa adı üstünde ‘harabe’ olarak var sayıp geçersiniz.

Benim de şansızlığım burayı iyi bir rehber eşliğinde gezememiş olmam. Sonradan okudum aydınlandım, bir sonraki seferde isteyene ben bile anlatırım. Ani içerisinde görülecek yerler Antik Kent Surları, Meryem Ana Kilisesi, Bakireler Manastırı, İpek Yolu Köprüsü, Resimli Kilise, Poladoğlu Kilisesi, Kız Kalesi, Manuçehr Camii, Fethiye Camii, Selçuklu Kervansarayı ve Sarayı. Ermenistan sınırını ayıran Arpaçay Nehri’nin batısında yer alan ve volkanik bir tüf tabakası üzerine kurulu ortaçağ şehri olan Ani Harabeleri ziyareti nisan-ekim arası 09:00-19:00 arası, kasım-mart arası 08:00-17.00 arası. Müzekartın geçerli olduğu Ani Harabeleri’ne kartınız yoksa giriş ücreti 8 TL.

Boğatepe Köyü 

Kars gravyer peynirinin üretildiği ve Türkiye’nin ilk ve tek peynir müzesinin yer aldığı Boğatepe Köyü, Kars’a yaklaşık 1 saat uzaklıkta bulunuyor. Bu köye vakit varsa gidin derim. İsviçrelilerin Alplere benzettiği bu köy, Kars’ta gezilecek yerler arasına alınmalı.

Kars’ta Ne Yenir? Kars Peyniri ve Kars Balı Nereden Alınır?

Kars’ta ne yenir sorusunun çok lezzetli cevapları var. Bunlar gravyer ve eski kaşar peyniri, bulgur pilavı üstünde kaz, hangel, umaç helvası, piti ve bal gibi cevaplar ve kendileri uzar gider. Fakat sınırlı bütçeniz varsa Kars’ta kaz yemek gerçekten imkansız çünkü gördüğüm her yerde bir porsiyon kaz 60 TL’lerden başlıyordu ben de çareyi kazı eve getirmekte buldum.

Taşkın Ticaret

Kars kaşarı, bal ve kars kazı aldığım Taşkın Ticaret’i Tayfun ve Tarık adında iki kardeş işletiyor. İki şubesi de birbirine çok yakın olan Taşkın Ticaret’in Türk Telekom’un yanındaki şubesine gittiğim gün Tayfun Abi’yle tanışıyorum. Çok matrak adam. Peynir fiyatı sormaya girmemin üzerinden bir saat geçtikten sonra sohbet sohbeti açıyor ve ‘yarın kahvaltılar benden’ diyor. Ardından diğer şubeye gidiyorum ve Tarık Abi ile de tanışıyorum. O da Tayfun Abi’nin tam tersi daha otoriter, daha patron. Dengeyi kurmuşlar, çok da güzel olmuş. Ertesi sabah kahvaltıya geldiğimizde masada kars eski kaşarı, gravyer peyniri, kars balı, lavaş ve tahin-pekmez baş köşede duruyordu. Buradan alışveriş yapmakla ne denli doğru bir karar vermişim, kendimi tebrik ederim. Taşkın Ticaret, kargo ile İstanbul’a da sipariş gönderiyor. Buradan bir kilo gravyer, yarım kilo kars kaşarı, bal ve kaz aldım. Kazın en alt limiti 100 TL. Evdekiler tarafından ısrarla ‘al al’ dendiği için aldım ama et yerine peynire abansam daha iyi olurdu.

Atalay’ın Yeri

Çıldır Gölü’nün tek lokantasını Atalay Abi işletiyor. Çok güzel insan. Bu saatten sonra ne yazsam vallahi önemli değil çünkü tekrar ediyorum, çok güzel insan. Sadece kendisi ile sohbet etmek için bile buraya giderim. Koyu Beşiktaşlı Atalay Abi ile çay eşliğinde bir sohbet gerçekleştirdim. Hem Beşiktaşlı hem memleket sevdalısı Atalay Abi’nin lokantasına zaten Çıldır’a gittiyseniz uğrayacaksınız. Eğer oraya giderken yanınızda birkaç kırtasiye ürünü (kalem, defter, silgi vb) götürürseniz Atalay Abi onları ihtiyaç sahiplerine ulaştıracaktır. Çıldır Gölü’nün meşhur sarı balığı da lokantanın favorisi. Bir porsiyon balık 25 TL.

Çıldır Gölü’nde kızak ya da kayak gibi aktiviteler yerine burada yapılan bir iglo evi dikkatimi çekince yönümü oraya çeviriyorum. Buzlara şekil vererek minik bir inşa gerçekleştiriliyor. Bunu gerçekleştiren heykeltraşın Türkiye’deki ilk Nazım Hikmet büstünü yapan heykeltraş olduğunu öğrenince de sohbet koyulaşıyor.

Güzel memleket olduğu yetmiyormuş gibi muhabbeti de hoş bu Kars’ın. Kars’ın gezilecek yerleri bir yana sanırım bir sonraki gidişim tamamen sohbet muhabbet olsun diye olacaktır.

Sara Teyze’nin Evi

Evet ‘dolu dolu Anadolu’ kısmına hoş geldiniz. Boğatepe Köyü’ne gittiğimde doğma büyüme Boğatepeli olan Sara Teyze’nin evine misafir oldum. Masayı kurduk, her şeyin Sara Teyze’nin imalatı olduğunu gördük. Kete, peynir, pekmez, pide ve çay ile Michelin yıldızlı restoranların yanına yaklaşamayacağı bir soframız vardı.

Kars’a Ne Zaman Gidilir?

Kışın; Birçoğunuz kışı sevmeyebilir ama bazen karşınıza öyle kışlar çıkar ki fikrinizi değiştirir. Öyle aşırı bir soğuğu olmayan (kış insanıyımdır) Kars’ın en ideal zamanı ocak ve şubat ayları. Hatta net olalım, şubatta anlaşalım. Kars’ta gezilecek yerler konusunda nirvanaya kış yerleşiyor. Çıldır Gölü Festivali, Sarıkamış Kış Oyunları şubat ayında yapıldığından Kars’ın bana göre en iyi zamanı şubat.

Yazın; Haziran sonu ve temmuz başı da Kars’ın kışa alternatif zamanlamalarından. Kış ne kadar yakışıyorsa yeşil de o kadar yakışıyor Kars’a. Muhteşem bitki örtüsünü görmek ve Windows ekran koruyucusu benzeri manzaraları yakalamak için haziran sonunu kaçırmayın.

Baharda; Karların erimesiyle özellikle de mart ve nisan ayları çok tercih edilebilir değil. Eğer seçme şansınız varsa şubat ve haziran aylarını değerlendirmenizi öneririm.